De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag
	Onderwerp Voetbalvandalisme

In verband met het algemeen overleg dat op dinsdag 5 oktober as. plaatsvindt over de bestrijding van voetbalvandalisme, wil ik u graag inlichten over de uitkomsten van de evaluatie van het beleidskader bestrijding voetbalvandalisme 2003 die op maandag 27 september jl. in de stuurgroep bestrijding voetbalvandalisme aan de orde zijn geweest. In mijn brief van 6 september jl. (Kamerstuk 2003 – 2004, 25 232, nr.39) heb ik u medegedeeld dat deze evaluatie gaande was. Bij deze brief was tevens het eindrapport over het seizoen 2003 – 2004 van het auditteam voetbalvandalisme bijgevoegd. Dit eindrapport heeft belangrijke input gegeven voor de evaluatie van het beleidskader.

De stuurgroep heeft besloten zich met name te richten op een drietal zaken die onder andere uit het rapport van het auditteam als aangrijpingspunten naar voren komen. Deze moeten leiden tot een verhoging van de effectiviteit van het beleid. Het betreft:

1. de categorisering van wedstrijden

2. het afsteken van vuurwerk

3. de aanpak van spreekkoren.

De stuurgroep heeft met betrekking tot deze drie zaken een wijziging van het beleidskader doorgevoerd. In deze brief ga ik in op deze zaken. De overige conclusies en aanbevelingen worden in het najaar besproken door de stuurgroep.

Ad 1. categorisering van wedstrijden

De indeling in A-(laag risico), B- (midden risico) en C- (hoog risico)categorie wedstrijden zoals die in het beleidskader is opgenomen, wordt slechts beperkt opgevolgd door de maatregelen die bij die respectieve categorieën horen. Dit betreft dan met name wedstrijden in de C-categorie. Het auditteam concludeert in haar eindrapport dat ‘bij een groot aantal van de als C geclassificeerde wedstrijden niet de bijbehorende maatregelen worden getroffen’. Hierbij moet bijvoorbeeld gedacht worden aan een verplichte combiregeling en een alcoholverbod. Hiermee verdwijnt het onderscheid tussen de maatwerkbenadering van categorie B en de zwaarste risicocategorie C.

De stuurgroep heeft besloten dat bij de aanschrijving die de KNVB elk jaar in december verstuurt aan de burgemeesters, niet meer wordt gevraagd om de wedstrijd in een categorie in te delen maar slechts aan te geven of een wedstrijd vrijdag/zaterdagavond (of andere avonden) dan wel op zondagmiddag (daglicht) gespeeld dient te worden. Daarnaast kan een wedstrijd die vroeg of laat in het seizoen ’s avonds wordt gepland, ook bij daglicht (zomertijd) plaatsvinden. Op basis van de opgave van de gemeenten stelt de KNVB het competitieschema vast. Bij het vooroverleg dat plaatsvindt ter voorbereiding op de wedstrijd (10 weken voor de wedstrijd), wordt de categorisering vastgesteld waarbij:

- bij een categorie a wedstrijd altijd alles vrij is

- bij een categorie c-wedstrijd altijd alle maatregelen die daarbij horen, worden toegepast (verplichte combi, geen alcohol e.d.)

- bij een categorie b-wedstrijd maatwerk kan worden toegepast (al dan niet combi, hoge/lage politie-inzet, alcoholverbod)

Bovenstaand voorstel heeft als bijkomend voordeel dat door het late vaststellen van de categorie de recente ontwikkelingen (stand op ranglijst, verloop van het seizoen) mee kunnen worden genomen. Dit leidt tot een meer reële indeling in een risicocategorie.

Ad 2. vuurwerk

Het afsteken van vuurwerk in het stadion zal worden toegestaan mits het professioneel vuurwerk betreft dat wordt afgestoken door een professionele instantie en hiervoor de benodigde vergunningen zijn verkregen. Tot op heden is het afsteken van vuurwerk in stadions verboden. Dit was opgenomen in het beleidskader in navolging van het handboek veiligheid van de KNVB. Ten tijde van het vaststellen van het beleidskader was het conform het toen geldende vuurwerkbesluit onmogelijk om met een vergunning vuurwerk af te steken in het stadion. Inmiddels zijn de regels hieromtrent gewijzigd waardoor de provincie, in het geval van vuurwerk de vergunningverlenende instantie, geen grond heeft een vergunningverzoek dat voldoet aan alle eisen, af te wijzen. De KNVB zal haar verbod op het afsteken van vuurwerk, mits het professioneel vuurwerk betreft en door een professionele instantie wordt afgestoken, uit haar handboek verwijderen. Het afsteken van vuurwerk door supporters blijft verboden. De verwachting is dat het toestaan van professioneel vuurwerk ertoe zal leiden dat er minder vuurwerk door supporters zal worden afgestoken. Overigens heeft de burgemeester wel het recht om op basis van zijn openbare orde bevoegdheden, vuurwerk te verbieden.

Ad 3. aanpak van spreekkoren

Het is noodzakelijk dat ongewenste spreekkoren strakker worden aangepakt. Elke onduidelijkheid omtrent verantwoordelijkheden met betrekking tot dit onderwerp moeten worden weggenomen. De stuurgroep heeft de aanpak van spreekkoren en de bijbehorende stappen volledig uitgeschreven. Overigens heeft de Samenwerkende Organisaties Voetbalsupporters (SOVS) in de stuurgroep aangegeven zich niet te kunnen vinden in onderstaande aanpak. De SOVS acht de beschreven procedure overtrokken en contraproductief.

Bij de aanpak van spreekkoren wordt uitgegaan van een driestappenplan conform de aanpak die in het beleidskader bestrijding voetbalvandalisme 2003 is opgenomen. Door de drie stappen in tijd anders in te richten, worden de spreekkoren sneller aangepakt. De nieuwe aanpak uit het beleidskader en de nieuwe richtlijnen van de KNVB die op donderdag 16 september jl. zijn uitgevaardigd, sluiten op elkaar aan. Naast dit stappenplan, gericht op het concrete handelen bij spreekkoren, dienen door clubs en supportersorganisaties actief maatregelen en initiatieven ontplooid te worden gericht op het voorkomen van kwetsende en discriminerende/racistische spreekkoren.

Bij de aanpak van spreekkoren wordt een onderscheid gemaakt in kwetsende spreekkoren en discriminerende/racistische spreekkoren. Dit onderscheid uit zich in de verantwoordelijkheid van de scheidsrechter enerzijds en de driehoek (defacto de burgemeester, deze heeft de beslissingsbevoegdheid) anderzijds. Voor het stappenplan als zodanig heeft dit geen gevolgen. Die is bij beide soorten spreekkoren gelijk. Om echter het onderscheid zo duidelijk mogelijk te maken, worden beide soorten spreekkoren hieronder apart behandeld.

Kwetsende spreekkoren

Stap 1

- De eerste waarschuwing met betrekking tot spreekkoren wordt voorafgaand aan iedere wedstrijd gegeven. Dit kan bijvoorbeeld door middel van het omroepen van een bericht, teksten op het ticket of anderszins. Dit wordt lokaal bepaald.

- In het draaiboek dat voor elke wedstrijd wordt opgesteld, wordt expliciet opgenomen hoe de communicatielijnen tussen betrokken ketenpartners bij spreekkoren lopen en of het staken van de wedstrijd in geval van kwetsende en/of discriminerende/racistische spreekkoren mogelijk en uitvoerbaar is. Dit beleid wordt met de scheidsrechter besproken.

Stap 2

- Is er sprake van kwetsende spreekkoren dan beslist de scheidsrechter – al dan niet op aandringen van de grensrechter/vierde official, club, driehoek – of de wedstrijd wordt stilgelegd.

- Beslist de scheidsrechter dat de wedstrijd wordt stilgelegd dan gaan spelers, scheidsrechter en trainers het veld af de kleedkamer in.

- Tijdens de onderbreking trachten de clubs de spreekkoren te stoppen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van het omroepen van een bericht, inzet van stewards of het toespreken van de supporters door een trainer of speler. De exacte wijze waarop dit gebeurt, is afhankelijk van de lokale omstandigheden en wordt vastgelegd in het lokale beleid.

- Tijdens de onderbreking overlegt de scheidsrechter met de driehoek in hoeverre het vooraf vastgelegde beleid (staken/niet staken) nog steeds gevolgd kan worden.

- Indien de spreekkoren stoppen, kan de wedstrijd worden hervat.

Stap 3

- Mochten de spreekkoren niet stoppen of worden de spreekkoren nadat de wedstrijd weer is hervat, opnieuw aangeheven dan is aan de scheidsrechter om te beslissen of de wedstrijd wordt gestaakt. Hij heeft hiervoor expliciet toestemming nodig van de burgemeester. Deze is tijdens de onderbreking bij stap 2 afgegeven.

- Indien de wedstrijd bij aanhoudende spreekkoren niet wordt gestaakt door de scheidsrechter terwijl hiervoor wel expliciet toestemming was gegeven door de burgemeester dan is het aan de scheidsrechter om achteraf duidelijk te maken waarom hij heeft besloten de wedstrijd niet te staken.

- Indien de wedstrijd bij aanhoudende spreekkoren niet wordt gestaakt door de scheidsrechter omdat hiervoor expliciet geen toestemming is gegeven door de burgemeester dan is het aan de burgemeester om achteraf duidelijk te maken waarom hij geen toestemming heeft gegeven de wedstrijd te staken.

Racistische/discriminerende spreekkoren

Stap 1

- Gelijk aan stap 1 bij kwetsende spreekkoren

Stap 2

- Is er sprake van racistische/discriminerende spreekkoren dan is het in eerste instantie aan de scheidsrechter om te beslissen – al dan niet op aandringen van de grensrechter/vierde official, club, driehoek – of de wedstrijd wordt stilgelegd.

- Mocht de scheidsrechter de wedstrijd niet stil leggen terwijl daar naar het oordeel van de driehoek wel reden toe is, dan kan de burgemeester via de vierde official de wedstrijd stilleggen. Hij kan hierin dus de scheidsrechter “overrulen”, omdat racistische en/of discriminerende spreekkoren betrekking hebben op de openbare orde. Wordt de wedstrijd stilgelegd dan wordt de procedure gehanteerd die ook bij kwetsende spreekkoren wordt gevolgd.

- Tijdens de onderbreking trachten de clubs de spreekkoren te stoppen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van bijvoorbeeld het omroepen, inzet van stewards of het toespreken van de supporters door een trainer. De exacte wijze waarop dit gebeurt, is afhankelijk van de lokale omstandigheden en wordt vastgelegd is het lokale beleid.

- Tijdens de onderbreking overlegt de scheidsrechter met de driehoek in hoeverre het vooraf vastgelegde beleid (staken/niet staken) nog steeds gevolgd kan worden.

- Indien de spreekkoren stoppen, kan de wedstrijd worden hervat.

Stap 3

- Mochten de spreekkoren niet stoppen of worden de spreekkoren nadat de wedstrijd weer is hervat, opnieuw aangeheven dan kan de scheidsrechter beslissen of de wedstrijd wordt gestaakt. Hij heeft hiervoor expliciet toestemming nodig van de burgemeester. Deze is tijdens de onderbreking bij stap 2 afgegeven.

- Mocht de scheidsrechter de wedstrijd niet staken terwijl daar naar het oordeel van de driehoek wel reden toe is, dan kan de burgemeester via de vierde official de wedstrijd staken. Hij kan hierin dus de scheidsrechter “overrulen”, omdat racistische en/of discriminerende spreekkoren betrekking hebben op de openbare orde.

- Wordt een scheidsrechter door de burgemeester “overruled” en wordt de wedstrijd gestaakt, dan dient de scheidsrechter uit te leggen waarom hij zelf niet heeft besloten de wedstrijd te staken.

- Indien de wedstrijd bij aanhoudende spreekkoren niet wordt gestaakt, noch door de scheidsrechter noch door de burgemeester, dan is het aan de burgemeester om achteraf duidelijk te maken waarom hij de wedstrijd niet heeft gestaakt.

Sancties

Spreekkoren, zowel kwetsende als racistisch/discriminerende, dienen te worden gevolgd door sancties. De sancties maken overigens geen deel uit van het stappenplan. Sancties kunnen zowel van de zijde van de KNVB als van de zijde van de gemeente komen.

De KNVB kan tuchtrechtelijke maatregelen bij spreekkoren nemen. In geval van spreekkoren kan de aanklager een onderzoek instellen. Indien een club zich niet kan disculperen volgt er een tuchtrechtelijke sanctie, variërend van een geldboete tot het spelen van wedstrijd(en) zonder publiek. Het in mindering brengen van winstpunten is in tuchtrechtelijke zin eveneens mogelijk. Een wedstrijd hoeft niet perse te worden stilgelegd of te worden gestaakt voor tuchtrechtelijke sancties. Een verklaring van de auditor en/of van het arbitraal kwartet kan voldoende zijn voor het instellen van een onderzoek. Indien er eveneens sprake is geweest van stilleggen en/of staken (en een club kan zich niet disculperen) dan weegt dit uiteraard mee in de hoogte van de sanctie.

Naast de hierboven genoemde tuchtrechtelijke sancties schrijft artikel 10 van het Reglement Wedstrijden Betaald Voetbal voor dat, in het geval een wedstrijd wordt gestaakt, de aanklager eerst een onderzoek instelt en vervolgens aan het bestuur betaald voetbal zijn bevindingen rapporteert. Het bestuur betaald voetbal laat dan onder door hem te bepalen voorwaarden (bijv. het spelen zonder publiek) het niet gespeelde gedeelte later uitspelen, tenzij wordt beslist dat de op het moment van staken bereikte uitslag als einduitslag wordt aangemerkt, of er voor het bestuur gegronde redenen zijn om te beslissen dat de gestaakte wedstrijd in zijn geheel wordt overgespeeld.

Ook de gemeente beschikt over verschillende instrumenten om een club sancties op te leggen. Een burgemeester kan besluiten een aantal wedstrijden van de betreffende club zonder publiek te laten spelen. Tevens kan de burgemeester, in het geval de bezoekende supporters zich schuldig hebben gemaakt aan spreekkoren, deze bij de volgende wedstrijd (meestal het seizoen erna) de toegang ontzeggen. Daarnaast kan de burgemeester van een club eisen dat deze alles in het werk stelt om herhaling van spreekkoren te verkomen. Tot slot kan het OM waar mogelijk vervolging instellen tegen personen die zich schuldig maken aan spreekkoren.

Zoals ik ook in mijn brief van 7 juli jl. (Kamerstuk 2003 – 2004, 25 232, nr.38) al heb gesteld, valt bij de bestrijding van het voetbalvandalisme de grootste winst te boeken in de (juiste) uitvoering van het beleid. Dat geldt ook voor bovenstaande zaken en dan met name de aanpak van spreekkoren. Ik ben voornemens om met de betrokken partijen over het punt van de uitvoering, maar ook over de aanbevelingen van de stuurgroep in het algemeen, te gaan spreken.

DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES,

J.W. Remkes